W dniu 13 października 2023 r. odbyła się uroczysta akademia z okazji Dnia Edukacji Narodowej. W tym roku obchodziliśmy 250. rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej.
Pani Dyrektor dr Beata Tarnowska w swoim przemówieniu nawiązała do tego wiekopomnego wydarzenia przytaczając historię powołania i zasady funkcjonowania Komisji Edukacji Narodowej.
Przewodniczący Rady Rodziców pan Maciej Piekarczyk oraz Przewodniczący Samorządu Uczniowskiego, Jan Roliński, święta wszytskich zwiazanych z oświatą złożyli życzenia na ręce Grona Pedagogicznego.
Sercem akademii było uroczyste ślubowanie uczniów klas pierwszych.
Akademię uświetnił piękny koncert, w którym wystąpoli: Jan Roliński kl. 3f, Aleksandra Ślusarska kl. 2e, Kacper Kraj kl. 3d, Julia Kutyła kl. 3b, Jakub Starzonek kl. 2d, Martyna Łojek kl. 4b, Jakub Kolasa kl. 1a, Antoni Szewczyk kl. 3a, Tatiana Bryja kl. 3c, Wiktoria Bryniarska kl. 3d, wsparcia technicznego udzielili Tomasz Strzęp kl. 3a i Krzysztof Pniaczek kl. 3a. Opieknę nad uczniami sprawowały mgr Edyta Kula i mgr Renata Ceremuga.
Zdjęcia wykonała Marta Chrobak z kl. 4D.
Z okazji 250. rocznicy powołania Komisji Edukacji Narodowej zachęcamy do zapoznania się z fragmentami artykułu naukowego mówiącego o tym doniosłym wydarzeniu i jego konsekwencjach.
„Po pierwszym rozbiorze (1772) postępowa część posłów wyraźnie opowiedziała się za powołaniem władzy oświatowej, która zajmie się reformą szkolnictwa. Brak źródeł finansowania odsuwał urzeczywistnienie tych planów. Przełom nastąpił w 1773 roku, po ogłoszeniu breve papieskiego o skasowaniu zakonu jezuitów. Wówczas obradujący sejm podjął decyzję, że majątek po skasowanym zakonie będzie spożytkowany na cele edukacyjne i 14 października 1773 r. powołał "Komisję nad Edukacją Młodzi Narodowej Szlacheckiej Dozór Mającej", czyli Komisję Edukacji Narodowej. (…) objęła swym nadzorem wszystkie dotychczasowe szkoły: parafialne, czyli poziomu początkowego, przeznaczone dla dzieci plebejskich; szkoły dla synów szlacheckich i bogatego mieszczaństwa, a także uniwersytety i szkoły prywatne, czyli pensje męskie i żeńskie. Komisja pozostawiła dotychczasowym nauczycielom eksjezuitom możliwość włączenia się w nowy system lub przejście na emeryturę. W przyszłości grupę nauczycieli eksjezuitów mieli zastąpić nauczyciele świeccy, wykształceni w seminariach nauczycielskich, które zostały otwarte przy uniwersytetach. Priorytetem w organizacji nowej oświaty było przyjęcie podstawowego celu: wychowanie patriotyczne i obywatelskie młodego pokolenia. Służyć temu miał przede wszystkim odpowiedni program nauczania. W 1775 roku Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które stało się organem wykonawczym. Pracami kierował książę Ignacy Potocki (1750-1809), młody, dobrze wykształcony, pełen zapału i energii do pracy. Bardzo zaangażowanym i kompetentnym działaczem był także eksjezuita Grzegorz Piramowicz (1735-1801) oraz prawnik ks. Hugo Kołłątaj (1750-1812).
Zadaniem Towarzystwa było opracowanie programów nauczania, przygotowanie podręczników, opracowanie ustawodawstwa szkolnego oraz współpraca naukowa z zagranicą. Istotnym osiągnięciem Towarzystwa było opracowanie prawa szkolnego – "Ustaw Komisji Edukacji Narodowej", które ukazały się w 1783 roku i zawierały przepisy dotyczące organizacji szkół wszystkich szczebli: początkowego (szkół parafialnych), średniego (szkół wydziałowych i podwydziałowych) i wyższego (szkół głównych, czyli uniwersytetów), a także "stanu nauczycielskiego", czyli nauczycieli – ich przygotowania zawodowego, pracy i awansu oraz prawa do emerytury po 20 latach. Ponadto "Ustawy" mówiły o programie kształcenia, rytmie roku szkolnego, prawach i obowiązkach, karach i nagrodach dla uczniów.
Komisja przeprowadziła reformę dwóch uniwersytetów, jakie pozostały w granicach Rzeczypospolitej po pierwszym rozbiorze: Akademii Krakowskiej i Akademii Wileńskiej. Stały się one Szkołami Głównymi o nowoczesnym programie kształcenia, z wyraźnym podziałem nauk, według klasyfikacji Francisa Bacona (1561-1626) oraz Encyklopedii francuskiej, czyli na treści humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze. Funkcjonowały w nich gabinety i pracownie naukowe: gabinet fizyczny, chemiczny, sala anatomiczna, ogród botaniczny, obserwatorium astronomiczne, a także biblioteka. W Krakowie reformę przeprowadził Hugo Kołłątaj, a w Wilnie eksjezuita, astronom Marcin Poczobut-Odlanicki (1728-1810). Wskutek reformy dawne Akademie zmieniły nazwy, w wyniku czego powstały Szkoła Główna Koronna w Krakowie i Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wilnie. Do ich zadań należało kształcenie (również nauczycieli), opieka nad szkołami niższych szczebli, przeprowadzanie rocznych wizytacji szkolnych, a także prowadzenie działalności naukowej. Komisja zwróciła także uwagę na kształcenie prywatne, w tym pensje dla dziewcząt. Objęła te szkoły dozorem pedagogicznym.
Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej, po trzecim rozbiorze Komisja Edukacji Narodowej przestała istnieć. Szkoły KEN zostały włączone w struktury szkolne państw zaborczych. Najdłużej, bo do 1831 roku, utrzymały się one w zaborze rosyjskim. Tam w 1803 roku car Aleksander I wprowadził Okręg Naukowy Wileński, w którym uniwersytet czuwał nad funkcjonowaniem szkół – tak, jak w czasach KEN. W szkołach tych został zachowany program nauczania z czasów Komisji oraz podręczniki, a nauka odbywała się w języku polskim.Na tradycje KEN w tworzeniu polskiego szkolnictwa powołały się także władze oświatowe Rady Szkolnej Krajowej w Galicji w dobie autonomii (druga połowa XIX w.), które repolonizowały szkolnictwo. Wówczas też we Lwowie odbyły się uroczyste obchody setnej rocznicy utworzenia Komisji.Model wychowania dobrego obywatela kreowany przez KEN został przypomniany i wprowadzany w życie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, czyli w okresie 20-lecia międzywojennego.
Spuścizna Komisji Edukacji Narodowej jest przedmiotem ciągłych badań historyczno-oświatowych. Warto podkreślić, że rękopiśmienne zasoby źródłowe do dziejów Komisji, przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, zostały wpisane w 2007 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. O nieprzemijającej pamięci o Komisji Edukacji Narodowej świadczą nie tylko obchody kolejnych rocznic powołania pierwszej władzy oświatowej, ale także przyznawane przez Ministra Edukacji Narodowej Medale Komisji Edukacji Narodowej dla wyróżniających się nauczycieli i pracowników oświaty.”
Janina Kamińska (Uniwersytet Warszawski), sierpień 2018.
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 
